Megality w Borkowie

Megalit z Borkowa - dolmen (grób komorowy)

 Megality w Borkowie

   Mniej więcej w połowie drogi między Sławnem a Polanowem (zachodniopomorskie), zmajduje się niewielka wieś Borkowo, skrywająca całkiem nie małą tajemnicę - megalityczne cmentarzysko. Przejeżdzając przez wieś należy wypatrywać kierunkowskazu wskazujacego kierunek do megalitów (kierunkowskaz jest jeden jedyny, i wskazuje tylko kierunek, nie odległość do nich). Podążając w podanym kierunku, musimy przebyć około pół kilometra drogą między polami, aż do lini bukowego lasu (po lewej stronie drogi).Choć cmentarzysko znajduje się niemal przy samej drodze, mnie dojazd zajął pewną chwilę, kilka nawrotów, zapytanie o drogę, zwiedzanie lasu, kopalni piasku... Niestety - jeśli kiedyś stały tam jakieś tablice informacyjne, czy kierunkowskazy, to była to zamierzchła przeszłość. Ale załóżmy, że dotarliśmy do celu...

  W Borkowie znajduje się jedyny ocalały na terenach Polski grób megalityczny, zwany dużym dolmenem (grobem korytażowym), dwa groby bezkomorowe i kilka kurhanów. Na terenie Pomorza, jeszcze w połowie XIX w. znajdowało się kilkaset tego typu grobowców (w Niemczech znajdowało się siedem tysięcy, w Skandynawi około diesięciu tysięcy).Zapotrzebowanie na kamień budulcowy, do budowania dróg, czy fundamentów domów, niemal doszczętnie starł z ziemi te liczące kilka tysięcy lat struktury.

  Borkowski megalit (z greckiego: megas - wielki, lithos - kamień) jest jedynym dolmenem w Polsce. Składa się z 12 olbrzymich głazów narzutowych, na których ułożone są 4 równie duże kamienie tworzące strop. Każdy z nich posiada niemal 2 m długości i 1 m szerokości. Cały dolmen posiada wymiary: 5,5 m długości i 1,5 m wysokości. Zorientowany jest ze wschodu na zachód. Pierwsze badania obiektu przeprowadzono w 1934 roku. Wówczas także go zrekonstruowano. Niestety, po wojnie z przyczyn różnych  dolmen nieco podupadł i należy mu się ponowna rekonstrukcja.
W bliskim sąsiedztwie megalitu znajdował się jeszcze jeden. Ten niestety miał nieco mniej szczęścia, gdyż nie dotrwał do naszych czasów. A wszystko przez legendy, które głosiły, że wewnątrz znajdują się skarby. Domorośli poszukiwacze skarbów poza kilkoma kamiennymi toporkami i innymi kamiennymi narzędziami zbytnio się nie obłowili. Nie zmienia to faktu, że megalit został bezpowrotnie zniszczony.
  Ale cmentarzysko w Borkowie to nie tylko megalit (dolmen) Znajdują się tu również dwa (w okresie międzywojennym znajdowały się trzy) duże groby bezkomorowe z czasów neolitu, oraz pięć kurhanów z czasów brązu. Ostatnie badania wykazały obecność większej ilości kurhanów i innych grobów, prawdopodobnie z okresu brązu, znajdującu się nieopodal w gęstym i ciężko dostępnym lesie, co utrudnia nieco ich dokładniejsze zbadanie. Niestety i one nie oparły się dewastacji.

 

  A kim byli budowniczowie megalitów z Borkowa? Tego dokładnie niestety nie wiadomo. Specjaliści datują budowle na około III tysiąclecie p.n.e (więc liczą sobie aż 5000 lat!), co  wskazywałoby na społeczność tzw. kultury pucharów lejkowych, a więc z epoki neolitu. W Borkowie znajduje się również w tym samym miejscu cmentarzysko kurhanowe kultury łużyckiej z epoki brązu, a w komorze grobowej grobu korytarzowego odkryto ślady penetracji jeszcze późniejszej, bo z wczesnej epoki żelaza - kultury pomorskiej.

 
Reasumując - megality w Borkowie są warte odwiedzin, choćby ze względu na ich niepowtarzalność w skali krajowej. I wartość historyczną, nieststy tutaj bardzo zaniedbaną. Jeszcze w Wikipedii można odnaleźć zdjęcia zadbanego, schludnego miejsca z barierkami i tablicami informacyjnymi. Rzeczywistośc jest nieco mniej kolorowa - po barierkach nie ma nawet śladu, tablice informacyjne to już legenda, a tego czego tu nie brakuje, to opakowania po asortymencie sklepu momopolowego . Jeśli gmina Malechowo chwali się posiadaniem tak wyjątkowego obiektu i dąży do wzrostu ruchu turystycznego, powinna z tym faktem coś zrobić (stan na rok 2017).

 

 Zdjęcia i tekst: autor