Trzeci co do wysokości wodospad w Karkonoszach.
O wodospadzie Podgórnej w medium jakim jest internet, rzetelnych i wyczerpujących wiadomości jest jak na lekarstwo. Poza dwoma, może trzema ciągle powielanymi zdaniami na wielu blogach i stronach internetowych nic prawie nie ma. Nie znajduje się przy głównej, ruchliwej drodze, nie ma wokół niego apartamentowców, hoteli czy pensjonatów, nie ma przy wodospadzie tłumów turystów, ale może to właśnie jest jego atutem?
Ten urokliwy zespół kilku kaskad traktowany jest po macoszemu, a jest całkiem ciekawym obiektem pod względem geologicznym, jak i pod względem walorów przyrodniczych.
Ten znajdujący się na wysokości 547 m n.p.m. wodospad składa się z kilku kaskad, z których najwyższa osiąga około 6 m a łączna jego wysokość wynosi (i tu w/g różnych źródeł) 10 lub 12 metrów. Jest częścią potoku Podgórna.
Sąsiadujące z wodospadem góry Płonik (682 m n.p.m.) oraz Mostowa (715 m n.p.m.) między którymi przepływa Podgórna tworzą dolinę otoczoną niemal pionowymi granitowymi ścianami. Sama dolina jest "bezimienna" a znajduje się w tzw. Karkonoskim Padole Śródgórskim (w/g Wikipedii: "Znajduje się w północnej części Karkonoszy pomiędzy Pogórzem Karkonoskim na północy a Śląskim Grzbietem na południu. Jest to wyraźne obniżenie, prawdopodobnie o założeniach tektonicznych, wydłużone równolegle do skłonu Karkonoszy. Jego obszar składa się z kotlinowatych zagłębień, niewielkich kopców i wzniesień pooddzielanych przełomowymi dolinami potoków. Granica północna jest niezbyt wyraźna, południowa zaznacza się dużo bardziej. Na północy występują wzniesienia Pogórza Karkonoskiego, a na południu zbocze Śląskiego Grzbietu").
Potok Podgórnej płynie przez dolinę o stromych zboczach, która została uformowana w procesach erozji rzecznej trwającej tysiące lat. Podłoże oraz stoki są zbudowane w całości z granitu karkonoskiego, powstałego w karbonie w procesie orogenezy waryscyjskiej około 300-330 mln lat temu, który został zaklasyfikowany do bloku karkonosko-izerskiego. Dolina tworzyła się w miejscu progu tektonicznego, gdzie doszło do tzw. erozji wstecznej, która prowadzi do cofania się progów w korycie rzeki lub potoku i rozcinania zamknięcia doliny, a przez to najczęściej do wydłużania doliny w górę rzeki.*
Dzięki temu koryto potoku systematycznie
rosło na wysokość a spadająca z coraz większej wysokości woda
mechanicznie podmywała skały u podnóża i usuwała odpadły rumosz skalny
powiększając dolinę i prowadząc do cofania się progów w krycie rzecznym.
Usuwanie miększego i drobniejszego materiału uwidoczniło rozległe
głazowiska usytuowane wzdłuż całego potoku, które miejscami przybierają
formę wielkich bloków granitu. Podobna sytuacja dotyczy stoków, gdzie w
czasie erozji odsłoniły się monumentalne i efektowne granitowe ściany w
postaci urwisk,baszt i innych formacji skalnych. Głazy w potoku mają
różne pochodzenie, które rozpoznajemy po ich kształcie. Głazy o
zaokrąglonych krawędziach zostały przetransportowane przez wodę. W
czasie transportu ocierały się o inne głazy powodując ścieranie się
krawędzi i ich zaokrąglenie. Bloki o ostrych i kanciastych bokach nie
zostały toczone przez wodę. Są one odłamkami skalnymi, które uległy
oderwaniu się od skały macierzystej w czasie erozji wstecznej.*
U podstawy obu progów na wskutek ruchów wirowych utworzyły się kotły eworsyjne. Jest to charakterystyczna struktura o wyglądzie zaokrąglonego basenu, która powstała w litym granitowym podłożu dzięki procesom erozyjnym. Opadająca z kaskady woda, na wskutek pionowego opadania wytwarzała wiry wodne niosące drobniejszy materiał skalny, który powoli i stopniowo ścierał wierzchnie warstwy skały tworząc rozległą misę. Dolina i kaskady wciąż ulegają procesom erozji rzecznej. *
Samo powstanie wodospadu przypisuje się prawdopodobnie procesom fluwioglacjalnym (w/g Wikipedii: "Procesy fluwioglacjalne - procesy związane z rzeźbotwórczą działalnością wód pochodzących z topniejących lodowców. Wody te mają bardzo dużą zdolność erozyjną. W zależności od ilości wody, odporności skał podłoża i długości tych procesów, wody polodowcowe żłobią w podłożu zagłębienia w postaci mis i rynien polodowcowych, a także przyczyniają się do powstania pradolin. Do akumulacyjnej działalności wód polodowcowych zaliczane są stożki i równiny sandrowe. Woda płynąca korytami rzek wewnątrz lodowcowych także akumuluje materiał. Powstają wtedy m.in ozy oraz kemy.") oraz tektonicznym. Potok jest zlokalizowany w strefie progu tektonicznego, który jest dodatkowo rozcinany przez rwącą wodę. Poniżej kotła rozpościera się szeroka nisza z rozległym głazowiskiem. Kolejne głazy i kamienie usiane są wzdłuż całego potoku na długości kilku kilometrów, gdzie występują także liczne drobne kaskady.
Miejsce powstania wodospadu obfituje w widowiskowe urwiska skalne będące 15 m wysokości ścianami granitu z licznymi basztami i ambonami o długości około 30 m. W ich górnej części na wypłaszczeniu udostępniono punkt widokowy z panoramą na wodospad i kocioł eworsyjny.
Ze względu na obecność potoku oraz wąskość doliny panuje tu chłodny i wybitnie wilgotny klimat. Dzięki temu powierzchnie i szczeliny głazów utrzymują wysoki poziom wilgotności, co umożliwia bujny rozwój licznych naskalnych gatunków. Na skałach i w ich szczelinach wytworzyły się siedliska roślinności naskalnej, wśród której można wyróżnić bogatą florę mszaków i wątrobowców a także niektóre gatunki paproci jak paprotka zwyczajna, zachyłka oszczepowata, nerecznica samcza i wietlica.*
* - https://przyrodniczo.pl
Wikipedia
opracowania własne
Foto: autor
