Słupy bazaltowe (Rezerwat Przyrody Mszana i Obłoga)

 

 

                                                              Słupy bazaltowe

 (Rezerwat Przyrody Mszana i Obłoga)

  Bohaterem tego artykułu są słupy bazaltowe znajdujące się w Rezerwacie Przyrody Mszana i Obłoga nieopodal Muchowa, Paszowic i Męcinka, w powiecie jaworskim (woj. dolnośląskie)

Słupy bazaltowe na Mszanej.

  

  Rezerwat położony jest w górnej części Muchowskich Wzgórz na wysokości 380-475 m n.p.m.  Muchowskie Wzgórza są największym masywem bazaltowym na Pogórzu Kaczawskim. Znajdują się w ich wschodniej części, na południowy wschód od Muchowa. Kulminacją masywu jest Mszana (475 m), część wschodnią tworzy nieco odosobniona Obłoga (442 m). Partia szczytowa ma postać płaskowyżu w części centralnej i wąskiego trapezoidalnego grzbietu w części zachodniej. Całość położona jest w środkowej części Paku Krajobrazowego Chełmy.

 

  

 

 

  Obie góry są efektem działalności wulkanicznej sprzed 31,6 mln lat. Słupy w wierzchołkowej części gór stanowią zaledwie fragment dawnego wulkanu. To tzw. nek, czyli forma skalna, która jest pozostałością komina, zbudowana z najtwardszych i odpornych na erozje skał, będących zastygniętą i przeobrażoną magmą. Wychodnie bazaltowego podłoża mają postać skalistych progów lub ostróg o wysokości do 10 m.

 

  Forma występowania bazaltu na Muchowskich Wzgórzach nie została jednoznacznie określona. Może być to wylot komina wulkanicznego wraz z przyległym fragmentem potoku lawowego lub forma bardziej złożona, z fragmentami dwóch odrębnych kominów (Mszana i Obłoga). Aktywność wulkanu była spowodowana zachodzącymi tu alpejskimi ruchami górotwórczymi z okresu mioceńskiego. 

  Słupy bazaltowe najlepiej wyeksponowane są w podszczytowej partii Mszanej, gdzie można podziwiać je w nieczynnych już wyrobiskach w postaci łomów z dobrze widoczną słupową podzielnością. Część z nich nachylona jest pod kątem 70°, wskazują kierunek z którego wypływała magma. W części szczytowej widoczne są natomiast grzędy bazaltowe (czyli najwyższe fragmenty dawnego komina), z widocznymi śladami erozji i uszkodzeń. Są one spękane i częściowo skruszałe o mocno zniekształconym formach, które mało przypominają już regularne 5 lub 6 ścienne słupy.
 

 

  Niżej występują rozległe pokrywy blokowe o różnej zwartości. Są one najlepiej zachowanym w regionie przykładem plejstoceńskich utworów pochodzenia soliflukcyjnego, czyli powstałych wskutek powolnego pełzania i płynięcia wilgotnego gruntu po przemarzniętym podłożu (wieloletniej zmarzlinie) Właściwości skał wulkanicznych powodują, że tutejsze gleby są słabo kwaśne i bardzo żyzne.

  Oprócz samych słupów na wzgórzach zachowały się liczne pokrywy lawowe (głównie na stokach Obłogi), które są zastygłą lawą wypływającą z pobliskich stożków lub sąsiadującymi z nimi pęknięć w wierzchnich warstwach. Poza bazaltem na terenie rezerwatu występują zieleńce oraz osady glacjalne i fluwioglacjalne.

 

Wiadomości: materiały własne, Wikipedia, przyrodniczo.pl, gorykaczawskie.pl

Foto:autor