Jeleń szlachetny

 

Jeleń szlachetny

Jeleń szlachetny

   Jeleń europejski (Cervus elaphus elaphus), nazywany również jeleniem skandynawskim to występujący na terenie Polski podgatunek jelenia szlachetnego (również i tak nazywanego w Polsce). Jest jednym z największych gatunków z rodziny jeleniowatych. Jeleń szlachetny występujący na naszych terenach może osiągać 2,5 m długości i wysokość w kłębie do 1,5 m. Masa ciała dużego jelenia dochodzi do 350 kg (maksymalnie 497 kg). Masa spotykanych w Polsce jeleni waha się w granicach 150-160 kg, przy czym największe rozmiary osiągają osobniki około 10.-14. roku życia - samce 224 kg, samice 132 kg.

Byk

   Liczne podgatunki zamieszkują Europę (część Półwyspu Skandynawskiego, Europa Środkowa i południowa), Azję (od Morza Czarnego do Morza Ochockiego i Morza Japońskiego), północną Afrykę. W Afryce żyją tylko na północy, dochodząc na południe do Sahary. Introdukowany w Ameryce Południowej, Australii i Nowej Zelandii.

  W Polsce występuje we wszystkich większych kompleksach leśnych. Preferencje środowiskowe jeleni są zależne od pory roku. Głównym środowiskiem są nizinne i górskie lasy liściaste i mieszane. Z uwagi na rozłożyste poroże unikają terenów gęsto zakrzewionych.

   W populacjach jelenia szlachetnego występującego w Polsce wyróżnia się kilka ekotypów: jeleń bieszczadzki (największy i najsilniejszy), jeleń mazurski, jeleń wielkopolski i jeleń pomorski.
Według danych z inwentaryzacji przeprowadzonej w 2011 roku stan liczebności jelenia szlachetnego w Polsce wynosi ok. 190 tys. sztuk i od kilku lat nieustannie wzrasta.
   Jeleń to zwierze lasostepu, pogranicza lasu i stepu. Obecnie zasiedla wszelkie kompleksu leśne, które otoczone są polami uprawnymi oraz łąkami. W górach wychodzi czasem ponad górną granicę lasu- na murawy strefy alpejskiej. Jelenie wykazują zmienność sezonową jeśli chodzi o wybór środowiska życia. Wiosną – łąki i szuwary, latem i jesienią- lasy liściaste z udziałem buka i dębów, zima- lasy iglaste. Preferują bory mieszane. Unikają terenów pokrytych wysokim śniegiem, gdyż pokrywa śnieżna przekraczająca 40 cm wyraźnie utrudnia poruszanie się a także zwiększa koszty energetyczne. Koncentrują się wtedy na terenach, które są osłonięte od wiatru, pod drzewami iglastymi.

Łania

Jelenie żyją w stadach nazywanych chmarami. Stadu przewodzi łania licówka, która musi prowadzić tegoroczne młode cielę. Łania dba o grupę, wyznacza trasy na żer, miejsca odpoczynku, czy ucieczki.
  Łanie rodzą pierwsze młode w wieku 3 lat. Po ok. 230 dniach ciąży, samica rodzi w ukryciu jedno, rzadziej dwa młode, zwane cielętami. Poród przypada na maj - czerwiec. Kiedy tylko młode są zdolne do wędrówki za matką, co następuje po kilku dniach od narodzin, razem z nią dołączają do stada.





  Jako roślinożercy regulują przyrost roślin w ekosystemie lasów. Podobnie jak łosie, jelenie spałują drzewa przyczyniając się do ich zamierania. Niszczą też młode pędy drzew poprzez zgryzanie i tratowanie.

  Pożywienie stanowią pędy, liście, kora i owoce drzew i krzewów, trawy, zboża, zioła, ziemniaki, buraki, a zimą zeschnięte trawy, mchy, porosty, pączki i młode pędy drzew iglastych. Wychodzą też na pola uprawne skuszone burakami, kapustą, ziemniakami i zbożami.
  Ich przysmakami są:  sosna zwyczajna, grab, brzoza, dęby, olsza, jarzębina, osika, klon, leszczyna, kruszyna, malina, wierzba łoza, wierzba szara, jałowiec, wrzos, borówka czarna, brusznica, łochynia, pszeniec, szczawik zajęczy, gajowiec, poziomka, dąbrówka, konwalia, gwiazdnica, trzcinniki, kosmatka, turzyca palczasta, i wiele wiele innych.

Grupa byków

  Jelenie mają bardzo dobry węch i słuch i są bardzo płochliwe. Śpią tylko 60-100 minut na dobę. Na wolności żyją do 12-15 lat, choć odnotowano osobnika 20 letniego.

Naturalnymi wrogami jeleni jest wilk, ryś i niedźwiedź.
W Polsce jeleń szlachetny podlega okresowej ochronie. 

 Wiadomości: net, zbiory własne
Zdjęcia: autor