Skjaldbreiður

Wulkan tarczowy Skjaldbreiður wznosi się na wysokość 1060 m n.p.m.

Skjaldbreiður

   Skjaldbreiður – jest wygasłym wulkanem tarczowym  o wysokości 1060 m n.p.m., położony w południowo-zachodniej części Islandii. Jego nazwa w tłumaczeniu z islandzkiego znaczy tyle co - szeroka tarcza (breið skjöldur), od którego pochodzi termin - wulkan tarczowy.

    Czas jego powstania datuje się na około 9000 lat temu. Po zakończeniu epoki lodowcowej około 10.000 lat temu, gdy Islandia została uwolniona spod ciężaru lodowca nastąpiły również liczne zmiany geologiczne. Zmiany ciśnienia na grunt spowodowane gwałtownym cofaniem się lodu, znacząco odbiły się na znajdujące się pod nim komory magmowe, w których rosnące ciśnienie miało wreszcie swobodną drogę ku górze.
W tym okresie powstało wiele z islandzkich wulkanów, między innymi właśnie także wulkan Skjaldbreiður.
 

Bielik grenlandzki na tle szczytu wulkanu.

    Uważa się, że góra powstała na skutek jednego wybuchu. Przypuszcza się że podczas erupcji tego wulkanu tarczowego ilość lawy na jednostkę czasu była stosunkowo niewielka , bo tylko około 5 do 10 metrów sześciennych lawy na sekundę. Sama erupcja mogła trwać od 50 do 100 lat, tworząc ten majestatyczny stożek.

    Skjaldbreiðar wznosi się na wysokość 1060m n.p.m. Średnica krateru wynosi 300 m i głębokość 50 m.
Boczne nachylenie jest typowe dla wulkanu tarczowego i nie przekracza 7stopni. Powierzchnia jaką obejmuje wraz z przyległą lawą wynosi około 17 km ³, a średnica samej podstawy wulkanu mierzy 15 km. 
  Dzięki swemu łagodnemu, i niezwykle regularnemu kształtowi jest uważany za jeden z najpiękniejszych wulkanów w kraju.
 

 Skjaldbreiður (po lewej stronie )jest częścią systemu wulkanicznego Hrefnabjorg  (z prawej strony)

    Skjaldbreiður jest częścią systemu wulkanicznego Hrefnabjorg . Ten centralny wulkan położony jest na południowy zachód od Skjaldbreiður w kierunku Thingvallavatn (Þingvallavatn). Inne źródła przypisują go do systemu wulkanicznego Prestahnjúkur. Sąsiaduje z nim również system wulkaniczny Hengill oraz Hrómundartindur.
 

Widoczne są spękania lawy - okolice jeziora Thingvallavatn.

   Wulkan wznosi się bezpośrednio na geologicznie aktywnym Grzbiecie Śródatlantyckim, który przecina Islandię na pół. Ocierają się tu dwie płyty tektoniczne - Euroazjatycka oraz Północno-amerykańska. W skutek tych działań teren przyległy do wulkanu , jak i okolic, jest trwale zdeformowany i podatny na trzęsienia ziemi. W okolicach jeziora Thingvallavatn świetnie widoczne są liczne pęknięcia i szczeliny świadczące o aktywności terenu ( najbardziej znane to Almannagja, Hrafnagja i Flosagja). Płyty tektoniczne oddzielają się od siebie w tym miejscy o 2,5 cm rocznie.

ŹródłaVellankötlu wybijają ze szczelin lawy.

 


   Wody zasilające jezioro Thingvallavatn w przeważającej części pochodzą z lodowca Langjokull. Po ustąpieniu lodowca 10.000 swobodnie spływały do depresji Thingvellir ( co potwierdzają badania roślinności i gleby na tym terenie metodą węglową C14) . W wyniku wybuchu i utworzeniu się Skjaldbreiður, lawa zatarasowała przepływ wody. Ta jednak poprzez szczeliny w lawie przesiąka dalej w kierunku jeziora wypływając z podziemnych źródeł Vellankötlu na północnym brzegu Thingvallavatn. Czas w jakim woda przesącza się z warstw wodonośnych Langjokull do jeziora wynosi od 20 do 30 lat.
 Uznaje się ją za najczystszą na świecie.

Widok na Skjaldbreiður z lodowca Porisjokull

Zdjęcia i tekst: autor