Caldera Las Cańadas

Widok na kalderę Las Cańadas z wulkanu Pico El Teide.

Caldera Las Cańadas

   Caldera Las Cañadas jest jedną z największych kalder na świecie. Znajduje się na największej wyspie archipelagu kanaryjskiego - Teneryfie, i zajmuje znaczny jej obszar. Posiada elipsoidalny kształt, w najszerszym miejscu (ze wschodu na zachód) ma 16 km, w najwęższym (z południa na północ) 10 km. Jej obwód to 45 km, z czego obecnie widoczny jest tylko 23 kilometrowy odcinek. Pozostałe 22 km znajdujące się w jej północnej części zostały pogrzebane przez późniejsze erupcje wulkanu El Teide.

   Ten ogromny naturalny amfiteatr ujawnia wewnętrzną strukturę starego wulkanu Las Cañadas, jaką mozolnie, warstwa po warstwie budował przez 3,5 mln lat swego istnienia. Możemy tu zaobserwować naprzemienne różne warstwy materiału wulkanicznego: bazaltu, bazanitu, obsydianu, trachytesu, trachy-bazaltu, pumeksu i warstw poliklastycznych.
Wulkan Las Cañadas w czasie miocenu osiągnął średnicę 40 km i wysokość około 4500 m.

 

 Około 160-200 tys. lat temu wulkan Las Cañadas zapadł się i powstała wielka kaldera. Działalność wulkaniczna trwała dalej. Około 150 tys. lat temu kolejny kolaps doprowadził do powstania dzisiejszej kaldery Las Cañadas.

Wysokość ścian kaldery dochodzi do ponad 2000 m n.p.m.

W tle twór skalny a zarazem linia działowa kaldery - Roques de Garcia.

  Istnieją dwa kluczowe wydarzenia geologiczne dotyczące Las Cañadas - tworzenie się wulkanu, i jego zapadnięcie się w wyniku czego powstała kaldera, oraz powstanie wewnątrz zapadliska wulkanów El Teide i Pico Viejo (jak i kilku mniejszych jak Montaña Mostaza, Montaña Blanca, Montaña Rajada, i innych).

Szczyt Teide o wysokości 3718 m n.p.m.

   Roques de Garcia i Pico El Teide przedziela kalderę wielkiego stratowulkanu na dwie części, tworząc dwie pół-kaldery.
Jedną z nich wieńczy Pilon de Azucar, który nadal jest szczątkowo aktywny. Wydobywa się tu przegrzana para wodna oraz siarka.

   

   Hipotez co do powstania kaldery jest wiele: od tych dotyczących wybuchu wulkanu, przez te o bezlitosnej erozji, po tą, która mówi o zapadnięciu się wulkanu.
Najbardziej powszechnie akceptowaną teorią, aż do początku lat dziewięćdziesiątych była hipoteza w której podstawową przyczyną było zapadnięcie się i późniejsze osiadanie terenu, czego dowodem jest Roques de Garcia. Badania przeprowadzane na terenie kaldery oraz badania dna morskiego potwierdziły hipotezę, w której  Las Canadas del Teide, Orotava i Dolina Güimar utworzyły masywne osuwisko grawitacyjne przemieszczając 100 km sześciennych ziemi.

 Przeprowadzone testy potwierdzają, że wydażenia te miały miejsce  0,8 mln lat temu w Dolinie Güimar, około 0,5 mln lat temu w dolinie Orotava i 0,17 mln lat temu w Las Cañadas





Zdjęcia: autor
Wiadomości:  www.webtenerife.co.uk

Grzyby - cz.I

Pieprznik jadalny (Cantharellus cibarius) - inaczej też kurka.

Grzyby jadalne

 

  Grzyby zbierano od tysiącleci, i niewiele w tym kierunku się póki co zmieni, przynajmniej u nas. Mimo że nie są zbyt odżywcze, wpisały się mocno w naszą kuchnię i tradycję. "Wyprawa" na grzyby jest niejednokrotnie rodzinnym świętem czczonym niemal z namaszczeniem.

Nie jest to przewodnik czy atlas grzybów. To tylko niewielki artykuł o pewnych mieszkańcach naszych lasów, przedstawienie kilku z 1,5 miliona gatunków. 

 

  Podgrzybek brunatny (Boletus badius)

  Podgrzybek brunatny (Boletus badius) - należy do rodziny borowikowatych. W Polsce występuje powszechnie w lasach iglastych i mieszanych. W lasach sosnowych wysokich z reguły rośnie w trawach, w wysokich świerkowych we mchu, często można go znaleźć pod paprociami, choć zbieranie ich tam nie należy do łatwych, przyjemnych i bezpiecznych, choćby ze względu na kleszcze.

Poza Polską można go spotkać w Ameryce Północnej, Europie Północnej, Japonii i Australii.

O ile człowiek mu pozwoli jego kapelusz jest w stanie dorosnąć do 15 cm średnicy, a sam grzyb do ponad 10 cm wysokości. Pojawia się już w czerwcu, a zbierać go można aż do końca listopada, o ile oczywiście pozwoli pogoda.
Jadalny, nie objęty ochroną.

Podgrzybek zajączek (Boletus subtomentosus L.)

  Podgrzybek zajączek (Boletus subtomentosus L.), a dokładniej borowik zajęczy to sympatyczny grzyb z aksamitnym kapeluszem. Występuje powszechnie na całej półkuli północnej. Rośnie w lasach iglastych i liściastych, szczególnie upodobał sobie sąsiedztwo świerków.

Zajączek dorasta do 10 cm średnicy i jest bardzo lubiany przez robaki. Nie zmienia to faktu, że jest dość cenionym i smacznym grzybem również dla ludzi. 

Zbierać go możemy od sierpnia do października.

Jadalny, nie objęty ochroną.

Borowik szlachetny (Boletus edulis)

   Borowik szlachetny (Boletus edulis) jest jednym z najbardziej poszukiwanych grzybów w naszych lasach. Oczywiście jest przedstawicielem rodziny borowikowatych. Zasadniczo można go zjeść na miejscu, ale wysuszony czy przetworzony na różne inne sposoby również nie traci na wartości.

Występuje w Europie i Ameryce Północnej.
Prawdziwka - bo tak też się go nazywa, spotkać możemy w lasach iglastych, liściastych i mieszanych, tam gdzie występują sosny, świerki i buki. Pojawia się w czerwcu, występuje aż do listopada.
O ile mu się pozwoli, potrafi urosnąć do gigantycznych jak na grzyby rozmiarów przekraczając średnicą kapelusza 30 cm, zwykle jednak dorasta do 25 cm średnicy kapelusza.
Jadalny, nie objęty ochroną.

  Koźlarz babka (Leccinum scabrum)

  Koźlarz babka (Leccinum scabrum) zwany także kozakiem,również należy do rodziny borowikowatych. Występuje w Europie Środkowej, choć na Islandii zbierałem kozaki i to w znacznych ilościach. Rośnie w okolicach brzóz, z którymi tworzy mikoryzę. Zdarza się, że występuje także poza lasem. Na Islandii często spotkać go można na skałach porośniętych mchem i trawą z nieliczną ilością brzóz karłowatych.

Jest smacznym grzybem, którego możemy spożywać bezpośrednio, lub przetwarzać na różne sposoby.

 Występuje od czerwca do października. 

Jego kapelusz potrafi dorosnąć do 20 cm średnicy, ale najcenniejszymi są te mniejsze okazy.

Jadalny, nie objęty ochroną.

Maślak żółty (Suillus grevillei)

   

  Maślak żółty (Suillus grevillei) bądź też maślak modrzewiowy - bowiem występuje tylko w sąsiedztwie modrzewi, jest pospolitym grzybem . 

Występuje w Europie, Ameryce Północnej, Afryce Północnej i Australii.

Należy do rodziny maślakowatych. Charakteryzuje je lepka skórka kapelusza, łatwo się zdejmująca.

Zbierać go możemy między czerwcem a październikiem.

Jadalny, nie objęty ochroną.

Zdjęcia: autor
Wiadomości: Wikipedia, net

Lodowiec Sólheimajokull

Lodowiec Sólheimajokull

    Lodowiec Sólheimajokull jest jednym z jęzorów większego lodowca Myrdalsjokull, znajdującego się w południowej części Islandii (między Skogar a Vik). Sam Sólheimajokull leży w południowo-zachodniej części lodowca Myrdalsjokull.

   Niestety, tak jak inne islandzkie lodowce, na skutek ocieplającego się klimatu Sólheimajokull cofa się i to w dość znacznym stopniu. Z obserwacji dokonywanych na przełomie lat 1930-1964 jego długość zmniejszyła się o 900 m. Obecnie wynosi około 12 km długości, 1, km szerokości i obejmuje 44 km kwadratowe.
 

  Swój początek bierze w kalderze wulkanu Katla na wysokości 1505 m n.p.m (Habunga), a kończy w okolicach 100 m n.p.m. Obecnie podstawa lodowca znajduje się na 11 metrze nad poziomem morza. 
 
 Katla jest jednym z najaktywniejszych wulkanów na wyspie, co też wyraźnie widać na schodzącym lodzie w postaci czarnych przebarwień. To bardzo drobny materiał bazaltowy wyrzucany w powietrze podczas erupcji i opadający na lodowiec.
  

  
  Oczywiście po drodze zbierany jest także inny materiał skalny w postaci różnej wielkości głazów i startej na "pył" skalny, niemniej materiał wulkaniczny odkłada się w lodzie niczym słoje w drzewie.
  Spoglądając przez przejrzyste kawałki lodu bez trudu możemy dostrzec uwięzione drobiny bazaltu.

  Cofający się lodowiec utworzył jezioro z którego wypływa rzeka Jokulsa, przez mieszkańców nazywana "Cuchnącą Rzeką", ze względu na wydobywający się z niej nieprzyjemny odór siarkowodoru. W dolinach przyległych do lodowca często tworzą się laguny, które nagle się opróżniając wywołują krótkie, lecz gwałtowne i niebezpieczne powodzie.

  Rzeka Jokulsa przepływając przez równiny pustyni Solheimasandur wpada do Oceanu Atlantyckiego.

Kamienie runiczne

Kamienie runiczne

   Średniowieczna Skandynawia kojarzy nam się zwykle ze złymi, uzbrojonymi po zęby, nie znającymi strachu, rogatymi wojami zwanymi wikingami (rogate hełmy to tylko niestety ładny współczesny mit), którzy to podbijali świat mieczem i toporem. Po tamtych czasach, i wikingach wiele nie zostało. Raz na jakiś czas archeolodzy odkopią ich okręt, gdzieś indziej pozostawione przez nich bogactwa czy zapomniane resztki osad. Na terenach dzisiejszej Szwecji, Norwegii, Danii i Islandii można napotkać również jeszcze pewne ciekawe artefakty.

Kamienie runiczne powstawały głównie w latach 200–1100.

Kamienie te stawiane były dla upamiętnienia różnych ważnych wydarzeń czy ludzi, miały także znaczenia magiczne.

 Występują przede wszystkim na terenie Szwecji, oprócz tego pojawiają się w Danii, Norwegii i innych miejscach, które znajdowały się pod wpływem kultury nordyckiej takich jak Islandia, Grenlandia, wyspy brytyjskie czy Irlandia. Łącznie odnaleziono ich 6081 sztuk, z czego w samej Szwecji 2651. W Islandii jest 39 kamieni runicznych.

Napisy runiczne są w ogólności układane według jakiejś linii prowadzącej. Z początku najczęściej była to linia prosta i powszechnie stosowano kierunek pisma od prawa do lewa. Później napisy coraz częściej umieszczano wzdłuż linii o charakterze ozdobnym, najpierw w kształcie ciała węża, a potem nawet smoka. Typ zdobienia pomaga badaczom run przy datowaniu kamieni i identyfikacji rytownika.

Kania ruda

Kania ruda

  Kania ruda (Milvus milvus) lub inaczej kania rdzawa, jest sporej wielkości ptakiem drapieżnym z rodziny jastrzębiowatych. Jest jednym z piękniejszych drapieżników w naszym kraju.

  W Polsce nie jest zbyt liczna. Szacuje się, że ich liczebność waha się w okolicach  1200 par, i występuje prawie wyłącznie na zachodzie i północnym wschodzie kraju - Pomorze Zachodnie, Wielkopolska, Pomorze, północna część Dolnego Śląska oraz Warmii i Mazur. Zimuje zwykle na południu Europy, nieliczne tylko osobniki decydują się na pobyt zimą na naszych terenach, i to z reguły w okolicach wysypisk śmieci, gdzie łatwiej w tym okresie o pożywienie.

   Zamieszkuje świetliste lasy liściaste i mieszane ze starodrzewami (również leśne polany) w sąsiedztwie otwartych pól, łąk, często w okolicach dolin rzek czy stawów, skalistych wybrzeży, ale gniazduje również z dala od wody. Spotykana zarówno na nizinach, głównie pojezierzach, jak i w górach. Do niedawna gnieździła się w południowej Europie w pobliżu ludzkich zabudowań.

   W menu kani rudej znajdują się przede wszystkim drobne kręgowce, głównie ssaki jak krety i gryzonie, ale też jaszczurki, owady i dżdżownice. Nie stroni od padliny i odpadków mięsnych. Jest dość agresywnym ptakiem w stosunku do innych gatunków szponiastych, potrafi znacznie większe drapieżniki napastować i przechwytywać od nich pożywienie. W okolicy lęgowisk kań rudych nie ma zwykle gniazd innych ptaków drapieżnych.

   Kania jest dość duża. Długość jej ciała dochodzi do 75 cm, a rozpiętość skrzydeł do 155cm.

   Ze względu na jej niską populację, w Polsce objęta jest całkowitą ochroną. Wokół gniazd kań rudych obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 100 m, a okresowo (od 1.03 do 31.08) – w promieniu do 500 m od gniazda.












Zdjęcia: autor
Wiadomości: net

Alpy

Słonecznie jak we Włoszech.

Alpy

 

   Alpy to nie tylko Mont Blanc czy Matterhorn. Alpy to tysiące mniejszych czy większych gór, strzelistych szczytów, kotłów polodowcowych, dolin U-kształtnych, setek lodowców i jezior polodowcowych.

  Alpy zostały wypiętrzone w orogenezie alpejskiej jako część większego systemu górskiego – łańcucha alpejsko-himalajskiego. Są  najwyższym łańcuchem górskim Europy, ciągnącym się łukiem od wybrzeża Morza Śródziemnego po dolinę Dunaju w okolicach Wiednia. Łańcuch ma długość około 1200 km, szerokość od 150 do 250 km i zajmuje powierzchnię około 220 tys. km². 

Deszczowe Alpy w Szwajcarii

Gdzieś w Austrii.

         

         Alpy położone są na terytorium kilku państw europejskich, są to od wschodu: Słowenia, Austria, Włochy, Niemcy, Liechtenstein, Szwajcaria, Francja i Monako.

 

  Alpy dzielą się na Zachodnie i Wschodnie. Ich strefą graniczną jest obniżenie ciągnące się od Jeziora Bodeńskiego, przez dolinę górnego Renu, przełęcz Splügen i dolinę San Giacomo do Jeziora Como. Alpy Zachodnie są wyższe i masywniejsze. Występuje tu strefa krystaliczna (Alpy Nadmorskie, Alpy Graickie, Alpy Kotyjskie, Alpy Delfinackie, Alpy Sabaudzkie, Alpy Pennińskie, Alpy Lepontyńskie, Alpy Glarneńskie, Alpy Berneńskie) oraz fliszowa i wapienna (francuskie Alpy Wapienne, szwajcarskie Prealpy). Alpy Wschodnie są niższe i poprzecinane licznymi dolinami rzek. Również tutaj występuje strefa krystaliczna - Alpy Centralne (Wysokie Taury, Niskie Taury, Alpy Retyckie, Alpy Kitzbühelskie, Alpy Noryckie) oraz dwie wapienne - Północne Alpy Wapienne (Alpy Algawskie, Tyrolsko-Bawarskie Alpy Wapienne, Alpy Dolnoaustriackie, Alpy Salzburskie) oraz Południowe Alpy Wapienne (Dolomity, Alpy Bergamskie, Alpy Karnickie, Karawanki, Alpy Kamnickie, Alpy Julijskie).

Alpy we wschodniej części Austrii.

 

Strome ściany skalne - Włochy.

 Rzeźba alpejska ukształtowana została w okresie trzeciorzędu, kiedy to doszło do wypiętrzenia gór oraz czwartorzędu, w wyniku działania procesów niszczących, takich jak erozja wietrzna, rzeczna i lodowcowa. Powstałe w ich wyniku formy nie są jednak identyczne w obrębie całego łańcucha górskiego. Kształtowały się one bowiem w skałach o różnej odporności. W zbudowanej z najmniej odpornych skał fliszowych strefie zewnętrznej Alp dominują wzniesienia stosunkowo niskie (do około 1 800 m n.p.m.) o łagodnych stokach. Wyższą strefę wapienną (do 3 000 m n.p.m.) przecinają głęboko wcięte doliny rzeczne, występują tu także stoliwa górskie o bardzo stromych stokach, turnie oraz baszty skalne.

... we Włoszech.

 Najwyższym szczytem Alp, a zarazem całej Europy, jest położony na granicy francusko-włoskiej Mont Blanc. Wznosi się na wysokość 4810,45 m n.p.m. 

 W Alpach obecnie znajduje się około 1 200 lodowców, które w sumie zajmują powierzchnię 3 600 km².

  

Słowenia

Słowenia

 Karawanki - to położony na pograniczu Austrii i Słowenii  masyw górski będący częścią Południowych Alp Wapiennych. Pod masywem przebiegają tunele: drogowy i kolejowy łączące Austrię i Słowenię. Obydwa tunele mają długość niemal 8 kilometrów.

 

Zdjęcia: autor
Wiadomości: Wikipedia, net 

Dąb Bolesław - najstarszy dąb w Polsce

Dąb Bolesław

Dąb Bolesław

  Około 15 km od Kołobrzegu ( 1,5 km od stacji kolejowej w Bagiczu), w Lesie Kołobrzeskim rośnie najstarszy z polskich dębów - Dąb Bolesław.  Według badań  dendrologicznych  przeprowadzonych w 2000 roku liczy sobie obecnie 815 lat (stan na rok 2015).

  Jego wiek – 815 lat, jest odnotowany przez Dyrekcję Lasów Państwowych: "Najstarszy dąb szypułkowy Bolesław rosnący pod Kołobrzegiem przekroczył "zaledwie" 800 lat..."



  Obwód mierzony na wysokości 1,3 m od ziemi wynosi 691 cm, wysokość 32 m, a średnica korony ma około 20 m, która jak się przyjrzeć drzewu została  w pewnym procencie "odchudzona".
  


  Dąb Bolesław, oraz jego niedaleki sąsiad- dąb Warcisław (odległy od niego o około 2 km , i młodszy o 160 lat) były wymieniane w niemieckich, przedwojennych przewodnikach jako jedna z największych atrakcji przyrodniczych Kołobrzegu. Po wojnie, kiedy tereny na których rosną znalazły się w pobliżu bazy Armii Czerwonej, o drzewach zapomniano.




    Przed ponownym "odkryciem" dębu Bolesław (jego pozycja była niewłaściwie oznaczona na mapach niemieckich) przez Hieronima Kroczyńskiego, za najstarszy dąb w Polsce uważany był dąb Chrobry z Piotrowic – 760 lat. Najbardziej znany dąb Bartek z Bartkowa ma 670 lat. Dąb Warcisław liczy sobie lat 655 (stan na rok 2015)
 Następne zaszczytne miejsca zajmowały dęby rogalińskie Lech, Czech i Rus - 625, 539 i 512 lat.

 19 sierpnia 2000 roku miała miejsce doniosła uroczystość po 800 latach dąb doczekał się chrzcin. Pod majestatycznym drzewem spotkali się politycy, samorządowcy i okoliczni mieszkańcy, którzy mają na imię Bolesław. Dąb otrzymał imię "Bolesław", upamiętniono w ten sposób króla Bolesława Chrobrego, za którego przyczyną powstało w 1000 roku biskupstwo w Kołobrzegu. Przed dębem postawiono tablicę informacyjną z jego charakterystyką. Akt nadania imienia jako historyczny dokument został przekazany do Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu.


 Zdjęcia: autor
Wiadomości: Wikipedia, net

Padalec zwyczajny

Padalec zwyczajny - Anguis fragilis

Padalec zwyczajny

   Padalec zwyczajny (Anguis fragilis) jest gatunkiem beznogiej jaszczurki z rodziny padalcowatych. Z wyglądu przypomina węża z powodu uwstecznienia kończyn, i z tej przyczyny powszechnie mylony jest ze żmiją zygzakowatą, w efekcie czego często tępiony przez ludzi.

    Zasięg występowania obejmuje większą część Europy, sięgając Afrykę i Azję. Jego północna granica przebiega w Szwecji. Populacje z Alp cechują się przystosowaniami do górskiego klimatu.

 Padalec, podobnie jak inne jaszczurki, broni się przed atakiem, odrzucając część własnego ogona. Długość jego ciała dochodzi do 50 cm, z czego połowa przypada na ogon. Poluje wieczorem i w nocy na nagie ślimaki, dżdżownice i owady. Jest jajożyworodny. 

 Ciało padalca jest wydłużone, krępe, głowa mała i słabo odgraniczona, ogon lekko zaokrąglony, słabo zaznaczony, zakończony wyrostkiem. Podobnie jak u innych jaszczurek ogon jest łamliwy. Posiada małe, owalne łuski, tworzące gładką powierzchnię ciała. Ubarwienie grzbietowe jest brunatne, brunatno-brązowe, popielate lub oliwkowe o miedzianym połysku z często biegnącymi wzdłuż grzbietu dwoma ciemnymi liniami. Strona brzuszna jest popielata, szarawa.

Padalec zwyczajny objęty jest ochroną ścisłą.

   Naturalnym zagrożeniem dla padalca są  ptaki drapieżne, ssaki m.in. lisy, tchórze, łasice, inne gady oraz płazy odżywiające się młodymi padalcami

   Ze względu na podobieństwo do węża, oraz brak wiedzy, człowiek przyczynia się stale do niszczenia gatunku.

 Padalec zwyczajny objęty jest ochroną ścisłą.